Υπερψηφίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο οι εκθέσεις των δύο υποεπιτροπών σχετικά με την θέσπιση μέτρων για την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ, οι οποίες θα συζητηθούν στις 23 Νοεμβρίου 2016 από την επιτροπή Οικονομικής και νομισματικής πολιτικής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
ΕΚΘΕΣΗ με θέμα «Προς ένα οριστικό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) και την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ»
ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ με θέμα «Προς ένα οριστικό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) και την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ»
ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ της Επιτροπής Ελέγχου του Προϋπολογισμού
προς την Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής
με θέμα «Προς ένα οριστικό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) και την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ»
Συντάκτης γνωμοδότησης (*): Nedzhmi Ali
(*) Διαδικασία συνδεδεμένης επιτροπής – Άρθρο 54 του Κανονισμού
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Η Επιτροπή Ελέγχου του Προϋπολογισμού καλεί την Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής, που είναι αρμόδια επί της ουσίας, να συμπεριλάβει στην πρόταση ψηφίσματός της τις ακόλουθες προτάσεις:
Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η καταπολέμηση της φορολογικής απάτης είναι μία από τις βασικές, σχετιζόμενες με την φορολογία προκλήσεις με τις οποίες βρίσκονται αντιμέτωπα τα κράτη μέλη·
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι περιπτώσεις απάτης στον τομέα του ΦΠΑ συνιστούν μία εξαιρετικά επιβλαβή πρακτική η οποία οδηγεί στην εκτροπή σημαντικών ποσών από τα δημοσιονομικά έσοδα των κρατών μελών ενώ, ταυτόχρονα, εμποδίζει τις προσπάθειες που αυτά καταβάλλουν για την εξυγίανση των δημοσίων οικονομικών τους·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η διασυνοριακή απάτη στον τομέα του ΦΠΑ κοστίζει στα κράτη μέλη και τους Ευρωπαίους φορολογούμενους περίπου 50 δισεκατομμύρια EUR ετησίως·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχουν πολλές μορφές απάτης στον τομέα του ΦΠΑ που εξελίσσονται και αφορούν πολλούς οικονομικούς τομείς, οπότε απαιτείται ταχεία προσαρμογή της σχετικής νομοθεσίας με σκοπό τη μετάβαση προς ένα βιώσιμο και απλό φορολογικό σύστημα ΦΠΑ το οποίο θα επιτρέπει να προλαμβάνονται οι περιπτώσεις απάτης και η δυνητική απώλεια φορολογικών εσόδων·
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι η πιο δημοφιλής τεχνική απάτης στον τομέα του ΦΠΑ είναι η αλυσιδωτή (απάτη τύπου carrousel)· λαμβάνοντας υπόψη ότι, σ’ αυτό το είδος απάτης, η οποία παρατηρείται πολύ συχνά στα ηλεκτρονικά εξαρτήματα, την κινητή τηλεφωνία και στο εμπόριο κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, τα εμπορεύματα «περιφέρονται» μεταξύ πολλών εταιριών σε διαφορετικά κράτη μέλη, πρακτική που εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι δεν εισπράττεται φόρος επί της ενδοενωσιακής παράδοσης αγαθών·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι απαιτούνται επειγόντως συνεχείς και ενισχυμένες προσπάθειες συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών για τη θέσπιση συνεκτικών και ολοκληρωμένων στρατηγικών στον αγώνα κατά της απάτης, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη τους τρέχοντες δημοσιονομικούς περιορισμούς της ΕΕ και την αύξηση του ηλεκτρονικού εμπορίου και του εσωτερικού εμπορίου, γεγονός το οποίο έχει εξασθενίσει τον εδαφικό έλεγχο κατά την είσπραξη του ΦΠΑ·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ είναι θεμελιώδες στοιχείο του πολιτικού θεματολογίου της ΕΕ για την ενίσχυση και την αύξηση της εμπιστοσύνης των πολιτών·
1. εκφράζει την ικανοποίησή του για το νέο πρόγραμμα δράσης στον τομέα του ΦΠΑ το οποίο αποτελεί θεμελιώδη πρωτοβουλία που από καιρό αναμενόταν για την ενίσχυση και την προώθηση της εφαρμογής της πολιτικής προτεραιότητας «Βαθύτερη και δικαιότερη εσωτερική αγορά» μέσω της Στρατηγικής της ΕΕ για την Ψηφιακή Ενιαία Αγορά και τον Ενιαίο Χώρο ΦΠΑ της ΕΕ· τονίζει ότι η αντιμετώπιση του ελλείμματος ΦΠΑ και της φορολογικής απάτης θα πρέπει να αποτελεί άμεση προτεραιότητα για την ΕΕ και τα κράτη μέλη· τονίζει την ανάγκη για ενισχυμένη και πιο δίκαιη ενιαία αγορά που θα συμβάλει στην προαγωγή της φορολογικής δικαιοσύνης, της βιώσιμης κατανάλωσης, της απασχόλησης, της ανάπτυξης, των επενδύσεων και της ανταγωνιστικότητας· θεωρεί ότι το νέο σχέδιο δράσης θα πρέπει να υποβληθεί σε διεξοδική εκτίμηση επιπτώσεων·
2. χαιρετίζει την πρόταση της Επιτροπής με θέμα «Σχέδιο δράσης της ΕΕ για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση 2016-2020: Επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού της διακυβέρνησης»·
3. σημειώνει ότι το νέο πρόγραμμα δράσης περιλαμβάνει και νέα βήματα προόδου προς ένα αποτελεσματικό και θωρακισμένο έναντι της απάτης οριστικό καθεστώς που θα είναι φιλικότερο για τις επιχειρήσεις στην εποχή της ψηφιακής οικονομίας και του ηλεκτρονικού εμπορίου·
4. υπενθυμίζει στην Επιτροπή ότι ο ΦΠΑ είναι αντιστρόφως προοδευτικός φόρος και πλήττει τις ομάδες χαμηλού εισοδήματος· υπενθυμίζει, συνεπώς, τόσο στην Επιτροπή όσο και στα κράτη μέλη ότι θα πρέπει να έχουν επίγνωση αυτού του γεγονότος όταν καθορίζουν τους συντελεστές για τα αγαθά που χρησιμοποιούνται πολύ από τις ομάδες χαμηλού εισοδήματος·
5. υπενθυμίζει στην Επιτροπή να πάρει μέτρα για την αύξηση της αποτελεσματικότητας των συστημάτων ΦΠΑ και την εξασφάλιση καλύτερης συμμόρφωσης με τους κανόνες ΦΠΑ· χαιρετίζει την εφαρμογή της έννοιας «χώρα προορισμού των αγαθών» (δηλαδή, η χώρα στην οποία τα αγαθά και οι υπηρεσίες καταναλώνονται) ως βασικής αρχής για ένα οριστικό σύστημα ΦΠΑ της ΕΕ το οποίο θα μπορούσε να οδηγήσει στη μείωση της διασυνοριακής απάτης ΦΠΑ κατά περίπου 40 δισεκατομμύρια EUR ανά έτος· ενθαρρύνει την Επιτροπή να τροποποιήσει την οδηγία ΦΠΑ κατά τρόπον ώστε ο εισαγωγέας να καθίσταται συνυπεύθυνος για απώλειες ΦΠΑ στο κράτος μέλος προορισμού·
6. υποστηρίζει την πρόταση της Επιτροπής σύμφωνα με την οποία ο ΦΠΑ επί των διασυνοριακών πωλήσεων (αγαθών ή υπηρεσιών) θα πρέπει να εισπράττεται από τη φορολογική αρχή της χώρας καταγωγής, με τον συντελεστή που ισχύει στη χώρα κατανάλωσης, και να μεταφέρεται στη χώρα όπου τα αγαθά ή οι υπηρεσίες καταναλώνονται τελικά·
7. σημειώνει ότι το ισχύον σύστημα ΦΠΑ παραμένει κατακερματισμένο και δημιουργεί σημαντικό διοικητικό φόρτο, ιδίως για τις ΜΜΕ και τις διαδικτυακές επιχειρήσεις· καλεί την Επιτροπή να προτείνει τροπολογίες στην οδηγία του ΦΠΑ με σκοπό να καταστεί δυνατή μια τεχνολογικά ουδέτερη εφαρμογή των κανόνων ΦΠΑ η οποία θα εξασφαλίσει ότι η υλική και η ψηφιακή εκδοχή ενός συγκεκριμένου προϊόντος θα τυγχάνουν της ίδιας αντιμετώπισης· καλεί την Επιτροπή να ελαχιστοποιήσει τον περιττό διοικητικό φόρτο, ιδίως για τις ΜΜΕ· υποστηρίζει την πρόταση της Επιτροπής να καθιερωθεί ένα κατώτατο όριο χωρίς ΦΠΑ με σκοπό τη στήριξη των νεοφυών επιχειρήσεων και των πολύ μικρών επιχειρήσεων·
8. υπογραμμίζει τη σημασία υποβολής νομοθετικής πρότασης με σκοπό να επεκταθεί ο ενιαίος ηλεκτρονικός μηχανισμός (για την καταχώριση και καταβολή του ΦΠΑ σε διασυνοριακές επιχειρήσεις) στις καταναλωτικές διαδικτυακές πωλήσεις υλικών αγαθών, προκειμένου να μειωθεί ο διοικητικός φόρτος, ένα από τα κύρια εμπόδια στα οποία προσκρούουν οι επιχειρήσεις όταν δραστηριοποιούνται σε διασυνοριακό επίπεδο·
9. καλεί την Επιτροπή να αντιμετωπίσει τον διοικητικό φόρτο για τις επιχειρήσεις ο οποίος απορρέει από το κατακερματισμένο καθεστώς ΦΠΑ, με την υποβολή νομοθετικών προτάσεων για την επέκταση του υφιστάμενου συστήματος της μικρής μονοαπευθυντικής θυρίδας για τα υλικά αγαθά που πωλούνται μέσω Διαδικτύου, ώστε να μπορούν οι επιχειρήσεις να κάνουν δηλώσεις και πληρωμές ΦΠΑ στο δικό τους κράτος μέλος·
10. καλεί τα κράτη μέλη να απλοποιήσουν τα εθνικά φορολογικά τους συστήματα και να τα καταστήσουν πιο συνεκτικά και άρτια, ώστε, αφενός, να διευκολύνουν την συμμόρφωση με τους κανόνες, την πρόληψη, την αποτροπή και την τιμωρία της φορολογικής απάτης και φοροδιαφυγής και, αφετέρου, να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα της είσπραξης του ΦΠΑ·
11. εκφράζει ανησυχία για το γεγονός ότι δεν έχει επιτευχθεί πλήρως ο στόχος της απλοποίησης του συστήματος λογοδοσίας για τον ΦΠΑ ως ιδίου πόρου· υπενθυμίζει την ανάγκη για περαιτέρω απλοποίηση του συστήματος διαχείρισης που σχετίζεται με τους ιδίους πόρους προκειμένου να μειωθούν οι πιθανότητες λαθών και απάτης· εκφράζει τη δυσαρέσκειά του για το γεγονός ότι το νέο πρόγραμμα δράσης δεν εξετάζει τον αντίκτυπο στον ΦΠΑ ως ίδιο πόρο·
12. αναγνωρίζει ότι η έγκριση τον Ιούλιο του 2013 της οδηγίας σχετικά με την προαιρετική και προσωρινή εφαρμογή του μηχανισμού αναστροφής της επιβάρυνσης για τις παραδόσεις ορισμένων προϊόντων και την παροχή υπηρεσιών που είναι επιδεκτικά απάτης
προς την Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής
με θέμα «Προς ένα οριστικό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) και την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ»
(2016/2033(INI))
Συντάκτης γνωμοδότησης(*): Juan Fernando López Aguilar
(*) Διαδικασία συνδεδεμένης επιτροπής – Άρθρο 54 του Κανονισμού
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Η Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων καλεί την Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής, που είναι αρμόδια επί της ουσίας, να συμπεριλάβει στην πρόταση ψηφίσματός της τις ακόλουθες προτάσεις:
– έχοντας υπόψη την πρόταση οδηγίας για την καταπολέμηση της απάτης εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης μέσω του ποινικού δικαίου (COM(2012)0363),
– έχοντας υπόψη την πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου σχετικά με τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (COM(2013)0534),
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 12ης Μαρτίου 2014 σχετικά με την πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου όσον αφορά τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας(10),
– έχοντας υπόψη την πρόταση κανονισμού σχετικά με τον οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη συνεργασία στον τομέα της ποινικής δικαιοσύνης (Eurojust) (COM(2013)0535),
– έχοντας υπόψη τις προσωρινές εκθέσεις της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων και τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων (A8-0055/2015),
Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών αποτελεί βασικό στοιχείο της πολιτικής ατζέντας της Ένωσης για την ενίσχυση και την αύξηση της εμπιστοσύνης των πολιτών καθώς και τη διασφάλιση της ορθής χρήσης των χρημάτων τους·
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι η απάτη στον τομέα του ΦΠΑ έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια εσόδων για τα κράτη μέλη, και κατά συνέπεια για την ΕΕ, δημιουργεί στρεβλό φορολογικό περιβάλλον που είναι ιδιαίτερα επιζήμιο για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, και χρησιμοποιείται από εγκληματικές οργανώσεις που εκμεταλλεύονται τα υφιστάμενα νομοθετικά κενά μεταξύ των κρατών μελών και των αρμόδιων εποπτικών αρχών τους·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπόλ, μεταξύ 40 και 60 δισεκατομμύρια EUR των ετήσιων απωλειών εσόδων από ΦΠΑ στα κράτη μέλη οφείλονται σε ομάδες οργανωμένου εγκλήματος, και ότι το 2% των εν λόγω ομάδων ευθύνεται για το 80% της ενδοκοινοτικής απάτης αφανούς εμπόρου (απάτη τύπου carousel)·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο στην ειδική έκθεσή του αριθ. 24/2015 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η απάτη στον ΦΠΑ καταγράφεται κυρίως ως εγκληματική πρακτική η οποία πρέπει να σταματήσει·
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι στην υπόθεση «Taricco and Others» (C-105/14), το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάνθηκε ότι η έννοια της «απάτης», όπως ορίζεται στο άρθρο 1 της Σύμβασης σχετικά με την Προστασία των Οικονομικών Συμφερόντων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, καλύπτει τα έσοδα που προέρχονται από τον ΦΠΑ·
1. προτρέπει το Συμβούλιο να συμπεριλάβει τον ΦΠΑ στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας για την καταπολέμηση της απάτης εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης μέσω του ποινικού δικαίου (Οδηγία PIF) με σκοπό να βρεθεί συμφωνία στο θέμα αυτό όσο το δυνατόν συντομότερα·
2. θεωρεί ότι έχει σημασία τα κράτη μέλη να ανταλλάσσουν πληροφορίες και να συντονίζουν στρατηγικές με σκοπό να καλύπτουν κάθε κενό στην αποτελεσματική αντιμετώπιση της απάτης στον ΦΠΑ· θεωρεί ότι η δημιουργία εθνικών εργαλείων ανάλυσης κινδύνου ίσως να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα αυτών των ανταλλαγών πληροφοριών· είναι επίσης της άποψης ότι χρειάζονται πρόσθετα μέτρα για την ευθυγράμμιση των εθνικών στρατηγικών με εκείνες των ευρωπαϊκών οργανισμών και οργάνων όπως η Ευρωπόλ, η Eurojust και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF), και ότι πρέπει να εξεταστεί η άρση των νομικών εμποδίων που παρεμποδίζουν την ανταλλαγή πληροφοριών·
3. καλεί την Επιτροπή να συνεχίσει να αξιολογεί τα έσοδα που συγκεντρώνουν οι εγκληματικές οργανώσεις μέσω της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ, και να υποβάλει συνολική, κοινή, πολυτομεακή στρατηγική για την καταπολέμηση των επιχειρηματικών μοντέλων των εγκληματικών οργανώσεων που βασίζονται στην απάτη στον τομέα του ΦΠΑ, μεταξύ άλλων μέσω κοινών ομάδων έρευνας, όπου χρειάζεται·
4. καλεί τα κράτη μέλη να εγκρίνουν όλα τα κατάλληλα νομοθετικά και διοικητικά μέτρα για να διασφαλίσουν την ιχνηλασιμότητα των χρηματοοικονομικών ροών και τη διαφάνεια των τραπεζικών ιδρυμάτων με σκοπό τα έσοδα από την απάτη στο ΦΠΑ να μην μπορούν να επανεπενδύονται·
5. θεωρεί ότι έχει ζωτική σημασία να διασφαλιστεί η θέσπιση μιας ενιαίας, ισχυρής και ανεξάρτητης Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO) η οποία θα είναι σε θέση να ερευνά, να διώκει και να παραπέμπει ενώπιον της δικαιοσύνης τα άτομα που διαπράττουν ποινικά αδικήματα εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, περιλαμβανομένης και της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ, όπως ορίζεται στην προαναφερθείσα οδηγία PIF, και εκτιμά ότι οιαδήποτε λιγότερο δραστική λύση θα ισοδυναμεί με κόστος εις βάρος του προϋπολογισμού της Ένωσης· τονίζει ακόμη ότι πρέπει να διασφαλιστεί ότι ο διαχωρισμός αρμοδιοτήτων μεταξύ της EPPO και των ανακριτικών αρχών των κρατών μελών δεν θα έχει ως αποτέλεσμα οι παραβάσεις με σημαντικό αντίκτυπο στον προϋπολογισμό της Ένωσης να μην εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της EPPO·
6. καλεί όλα τα κράτη μέλη να δημοσιεύουν εκτιμήσεις σχετικά με τις απώλειες που οφείλονται στην απάτη στον τομέα του ΦΠΑ εντός της ΕΕ, να δίνουν λύσεις στις αδυναμίες που παρατηρούνται στο Eurofisc και να συντονίζουν καλύτερα τις πολιτικές τους όσον αφορά την αντιστροφή της επιβάρυνσης ΦΠΑ που έχει σχέση με αγαθά και υπηρεσίες·
7. θεωρεί σημαντικό τα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν πολυμερείς ελέγχους (MLCs) - δηλαδή συντονισμένο έλεγχο από δύο ή περισσότερα κράτη μέλη της φορολογικής υποχρέωσης ενός ή περισσότερων ατόμων υποκείμενων στο φόρο - ως ένα χρήσιμο εργαλείο για την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ.